نشست سوم دوحه اخیرا برگزار شد، اکنون انستیتوت صلح امریکا اعلام کرده است که حذف بحث درباره حقوق زنان از دستور کار این نشست «تلاشی برای سازش» بوده است.
به گزارش انصار، ارزیابی این نهاد معتبر امریکایی فاش می کند که در پشت پرده روند دوحه تلاش هایی برای مشروعیت بخشیدن به رژیم طالبان در جریان است.
انستیتوت صلح امریکا با نشر تحلیل تازه ای گفته است که نبود بحث حقوق زنان در نسخه عمومی دستورکار (آجندای) نشست سوم دوحه، اعطای امتیاز غیرضروری بیشتر به طالبان و «تلاشی برای سازش» بود.
هیچ تردیدی وجود ندارد که این امتیازی برای طالبان بود؛ زیرا حکومت طالبان یکی از پیش شرط های مهم خود را عدم بحث درباره حقوق زنان عنوان کرده بودند؛ پیش شرطی که امریکا و سازمان ملل پس از دو ماه رایزنی و مذاکرات پشت پرده در نهایت به آن تمکین کردند. این نشان می دهد که سازش با رژیم طالبان در دستور کار روند دوحه قرار دارد.
این انستیتوت همچنین گفته که سازمان ملل متحد در سومین نشست دوحه برنامه ای را ارائه کرد که متناسب با منافع طالبان و همچنین منافع کلیدی کشورهای همسایه و قدرت های منطقه ای مانند چین و روسیه بوده است.
از نظر اندیشکده های امریکایی حمایت کشورهایی مانند چین و روسیه از حکومت طالبان، مانع اصلاح این رژیم در راستای اهداف مورد نظر غرب است؛ زیرا به باور امریکایی ها برای کشورهایی مانند روسیه و چین نه تنها ادعاهای حقوق بشری غربی ها اولویت ندارد؛ بلکه یک الگوی غربی برای هژمون الات متحده بر ملت های دیگر محسوب می شود.
در این تحلیل آمده: «کشورهای کلیدی منطقه به شمول اعضای دایم شورای امنیت مانند روسیه و چین، دلیلی برای ادامه مشارکت در روند سازمان ملل متحد که شامل طالبان نشود، نمی بینند.»
به نظر می رسد که این برداشت تا اندازه زیادی بدبینانه است؛ زیرا حتی کشورهایی مانند چین که در حال حاضر بزرگترین شریک اقتصادی حکومت طالبان محسوب می شود و پروژه های سودآور و پولساز اقتصادی در افغانستان را تصاحب کرده و به همین دلیل از بقای رژیم طالبان حمایت می کند، استمرار حاکمیت طالبان با ساختار و رویکرد کنونی را تهدیدی برای امنیت ملی و آینده امنیت منطقه ای ارزیابی می کند.
در همین زمینه، انتشار گزارش هایی درباره ایجاد پایگاه نظامی از سوی چینی ها در مرز تاجکستان با افغانستان به منظور نظارت بر تحرکات تروریستی در خاک افغانستان گواه محکمی درباره نگرانی های امنیتی چین در زمینه وضعیت حاکم بر افغانستان است.
این انستیتوت با استناد به دیدگاه های انتقادی نسبت به نشست سوم دوحه افزوده است که ترتیب نشست های مانند نشست سوم دوحه برای حکومت طالبان مشروعیت می بخشد و برنامه «سیاست سرکوب گرانه» آنان را جسورتر می کند.
این واقعیت اما هرگز قابل انکار نیست؛ زیرا با وجود اینکه طالبان عملاً هیچ دستاوردی از سومین نشست دوحه نداشتند؛ اما اینکه توانستند پیش شرط های خود را بر سازمان ملل و امریکا تحمیل کنند، مانع حضور جریان های مخالف از جمله نمایندگان زنان و جامعه مدنی شدند و دستور کار این نشست را بر اساس خواسته های خود تنظیم کردند یک دستاورد بزرگ برای آنان محسوب می شود.
به این ترتیب، اگرچه در سومین نشست دوحه تصمیمی درباره مشروعیت بخشیدن به حکومت طالبان گرفته نشد؛ اما به آنها این جراات و شجاعت را اعطا کرد که بر اصول خود بایستند و جهان را به تمکین از شرایط خویش مجبور کنند.
از نظر عملی اما هیچ دستاوردی از سومین نشست دوحه، نه برای حکومت طالبان، نه برای سازمان ملل و نه حتی برای امریکا حاصل شد؛ بنابراین اغلب ارزیابی ها نشان می دهد که سومین نشست دوحه بی نتیجه بود.
انستیتوت صلح امریکا با توجه به اختلاف ها، تنها کارآمدترین راه حل مسایل کشور را انتخاب فرستاده ویژه ملل متحد برای افغانستان پیشنهاد کرده است که در هماهنگی با نمایندگی این سازمان در کابل، به حل مسایل بپردازد.
طالبان اما تاکنون به کمک متحدان منطقه ای خود از جمله چین، روسیه و ایران با تعیین نماینده ویژه سازمان ملل برای افغانستان مخالفت کرده اند و به همین دلیل سازمان ملل نیز موفق به اجرای این تصمیم نشده است؛ زیرا از نظر حکومت طالبان، تعیین چنین نماینده ای تجربیات گذشته را تکرار می کند و روند تحولات سیاسی افغانستان را از کنترول این رژیم خارج می کند و در اختیار سازمان ملل قرار می دهد.
این انستیتوت افزوده است که اگر انتصاب یک فرستاده ویژه از سوی ملل متحد با توجه به مخالفت طالبان ناممکن باشد، راه حل های خلاقانه ای مانند توانمندسازی ماموریت سازمان ملل متحد در افغانستان برای تسهیل بخشی از روند گفتگوها و هماهنگی قوی تر بین اهداکنندگانی که به دنبال انتقال از کمک های اضطراری به توسعه پایدار هستند، باید دنبال شود.
با توجه به این تحلیل به نظر می رسد که تعیین نماینده ویژه سازمان ملل در امور افغانستان در حال حاضر به بن بست خورده است؛ اما پیشنهاد انستیتوت صلح امریکا این است که به جای تعیین نماینده ای دیگر، ماموریت کنونی یوناما در افغانستان تقویت شود. معنی این سخن آن است که صلاحیت های مورد نظر برای نماینده ویژه سازمان ملل برای افغانستان به رئیس یوناما داده شود و او همان کاری را انجام دهد که نماینده ویژه سازمان ملل متحد قرار است انجام دهد.
مشکل اما این است که یوناما در حال حاضر متهم به طرفداری از حکومت طالبان می شود. فعالیت های این نمایندگی در طول دوران زمینه سازی و ذهنیت سازی برای مشارکت نمایندگان طالبان در سومین نشست دوحه این برداشت را تقویت کرده است. به همین دلیل رزا اوتانبایووا؛ رئیس یوناما در شرایط کنونی برای مخالفان طالبان یک متهم بدنام محسوب می شود.
در تحلیل این انستیتوت آمده است که جنجال ها پیرامون نشست سوم دوحه نشان داد که «بی اعتمادی در سطح بالا» میان کشورهای کمک کننده غربی، رهبری طالبان و کشورهای قدرتمند منطقه مانند چین و روسیه روی مسایل افغانستان وجود دارد.
این امر وجه دیگری از مشکلات و چالش های پیش روی افغانستان و هرگونه تغییر در ساختار سیاسی کنونی کشور محسوب می شود؛ زیرا به نظر می رسد که جامعه جهانی از هدفی واحد برای تغییر در افغانستان پشتیبانی نمی کند. در این میان قدرت هایی هستند که بقای طالبان را ضروری می دانند و آن را متضمن تامین منافع راهبردی خود ارزیابی می کنند. کشورهایی نیز هستند که با استفاده از ابزار شناسایی و مشروعیت سعی در تغییر طالبان و استخدام آنها در جهت تامین منافع خود دارند. و کشورهای هم هستند که حاکمیت طالبان در افغانستان را یک تهدید جدی می دانند و تلاش می کنند تا با تاکید بر لزوم تشکیل دولت فراگیر، این تهدید را به حداقل کاهش دهند.
در این تحلیل گفته شده که منافع ملی ایالات متحده از طریق «تعامل دقیق و اصولی با طالبان به بهترین وجه» تامین می شود.
این نشان می دهد که امریکا در موضع گیری خود در قبال حکومت طالبان، ماهیت ساختار سیاسی به رهبری طالبان و رویکردهای ایدئولوژیک آن در قبال گروه های تروریستی و روابط خارجی آن دچار تناقض های جدی است.
امریکایی ها از یک سو طالبان را به قدرت رساندند از سوی دیگر دارایی های بانکی افغانستان را مسدود کردند و از جانب دیگر همچنان در برابر خواسته مهم طالبان یعنی اعطای مشروعیت بین المللی مقاومت می کنند.
با این وجود اما پیش بینی می شود که امریکا همچنان به تعاملات پیدا و پنهان خود با حکومت طالبان ادامه دهد؛ زیرا می داند که بدون اعطای مشروعیت سیاسی از سوی واشنگتن هیچ کشوری قادر نیست به طور یکجانبه حکومت طالبان را به رسمیت بشناسد؛ بنابراین اهرم شناسایی همیشه در اختیار امریکا برای فشار بر طالبان باقی خواهد ماند.
از جانب دیگر امریکایی ها به خوبی آگاه اند که تسلط طالبان بر افغانستان به مثابه یک شمشیر داموکلس مانع سلطه همه جانبه قدرت های رقیب و متخاصم ایالات متحده بر این کشور خواهد شد؛ زیرا طالبان ماهیتاً یک پروژه امریکایی به حساب می آید.
از سوی دیگر، این انستیتوت گفته که «شرایط وخیم اقتصادی و ناامنی غذایی مردم افغانستان» ثبات منطقه (حتی اروپا، از طریق مهاجرت فراملی) را تهدید می کند.
به نظر می رسد که امریکایی ها با وجود اینکه در جریان مذاکرات دوحه اروپایی ها را پشت در گذاشتند و اجازه ندادند که در روند تصمیم گیری ها دخالت کنند اکنون بیش از همیشه برای تقویت موضع خود در مقابل روسیه، چین و ایران به حمایت اروپایی ها نیاز دارند.
اروپا اما نگرانی های خاص خود را دارد. حقوق بشر برای اغلب قدرت های اروپایی خط سرخ محسوب می شود، بحران مهاجرت بر اقتصاد و امنیت اروپا سایه افکنده؛ بحرانی که با استمرار حاکمیت طالبان بر افغانستان نه تنها پایدار خواهد ماند؛ بلکه تشدید خواهد شد. بنابراین امریکایی ها قادر به موضع گیری بی پروا، مستقلانه و بی اعتنا به ملاحظات و نگرانی های شرکای اروپایی خود در قبال طالبان نیستند.
شاید به همین دلیل است که انستیتوت صلح امریکا به مقام های ارشد دولت ایالات متحده پیشنهاد کرده است که هماهنگی بین المللی را در جلسات پیرامون افغانستان به عنوان یک مورد «حیاتی» حفظ کنند. محمدرضا امینی
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/32558
مارشال محمد قسیم فهیم به جمع یاران و همسنگرانش شهیدش پیوست
